Jan zonder Land, ook wel Jan van Engeland of Jan Zachtzwaard.
Engelse koning uit het Huis Plantagenet.
Regeerde over Engeland van 1199 tot 1216.
Onder meer bekend door zijn ondertekening van de Magna Carta.
Jan zonder LandJan zonder Land (John Lackland) werd op 24 december 1167 geboren in Oxford.
Dit als jongste zoon van Hendrik II van Engeland en Eleonora van Aquitanië.
Het huwelijk tussen zijn ouders was niet goed.
Hoewel koning Hendrik II zijn zoons verschillende belangrijke posities gaf, kwamen ze vanaf 1173 met hem in conflict.
Met name Jan zonder Land en diens broer Richard I Leeuwenhart werden door hun moeder tegen de koning opgezet.
Jan zonder Land voerde in 1185 enkele maanden het bestuur over Ierland.
Erg succesvol was hij hierin echter niet.
Toen zijn vader in 1189 overleed kreeg hij geen apanage (schenking die vaak aan vorstenzonen werd toegekend zodat zij hun leven naar rang en stand konden leven).
Jan was de vierde zoon van de koning en kon volgens het geldende geboorterecht daarom geen bezittingen van zijn vader in Engeland of in Frankrijk erven.
Hieraan heeft hij zijn bijnaam ‘Zonder Land’ te danken.
Zijn broer Richard I Leeuwenhart werd tot koning van Engeland gekroond.
Toen deze het land verliet vanwege de Derde Kruistocht (1189-1191) liet hij Jan beloven buiten Engeland te blijven.
Tijdens de afwezigheid van Richard Leeuwenhart spande Jan zonder Land echter samen met Filips II van August. Hoewel Richard hem dat verboden had reisde Jan zonder Land of naar Engeland in een poging daar de macht te grijpen.
Bij terugkomst in Engeland (1194) wist Richard zijn broer aan zich te onderwerpen.
Richard I Leeuwenhart (Schilderij van Merry-Joseph Blondel, 1841)Richard Leeuwenhart zou zijn broer op zijn sterfbed als opvolger aangewezen hebben.
Nadat Richard overleden was (6 april 1199) werd Jan zonder moeite in Engeland erkend. In Frankrijk werd Jan zonder Land echter niet direct als koning geaccepteerd.
De gebieden schoven Arthur I van Bretagne, een twaalfjarige neefje van Jan, naar voren als geschikte kandidaat.
Alleen Normandië had geen bezwaar tegen Jan zonder Land.
De kwestie leidde tot een oorlog waaraan in 1200 met de ondertekening van de Vrede van Goulet een einde kwam.
Jan moest hierbij enkele gebieden op het Europese vasteland prijsgeven, maar werd in enkele andere gebieden in Frankrijk wel als vorst erkend. De vrede was slechts van korte duur.
Toen Jan zonder Land vanwege een huwelijkskwestie weigerde te verschijnen voor het koninklijk hof werden zijn Franse lenen hem ontnomen (1202). Arthur I van Bretagne heropende hierop de strijd en werd hierbij geholpen door de Franse koning Filips II August.
Arthur I van Bretagne viel in augustus 1202 in handen van de Engelse koning en liet hem in april 1203 worgen.
In 1204 verloor Jan zonder Land Normandië en enige tijd later bezat hij op het continent alleen nog Aquitanië en enkele delen van Poitou.
Op 13 oktober 1206 kwam er met het sluiten van een tweejarig bestand opnieuw een tijdelijk einde aan de oorlog.
De kerk
Innocentius IIIDaarmee waren de zorgen voor Jan zonder Land echter niet voorbij.
Hij was ook nog in en conflict met de Engelse Kerk geraakt.
Dit naar aanleiding van de verkiezing van de aartsbisschop van Canterbury, Stephen Langton.
Jan zonder Land weigerde Langton te erkennen.
Dit zorgde er uiteindelijk voor dat paus Innocentius III in maart 1208 besloot Engeland onder interdict te plaatsen.
Een kerkelijke straf. Leden van de kerk konden hierdoor onder meer niet langer de sacramenten zoals doop en biecht ontvangen.
In 1209 werd de Engelse koning door de kerk in de ban gedaan en in 1213 werd hij van de troon vervallen verklaard.
Jan zonder Land onderwierp zich in mei datzelfde jaar nog aan de paus.
Zijn land had hij voortaan echter van de paus in leen.
Bron: Historiek.net Jan zonder Land (1167-1216)
